Strona główna  - Przyroda parku dworskiego
Przyroda parku dworskiego

   Park dworski jest interesującym obiektem przyrodniczym. W ciągu wielu lat poznano stan drzewostanu, faunę, głównie ptaki, przeprowadzono także szczegółówe badania porostów. Wyniki obserwacji publikowane były w wydawnictwach Gorczańskiego Parku Narodowego i w fachowej prasie.
   W 2008 roku po raz kolejny zinwentaryzowano drzewostanu parku. Inwentaryzacja potwierdziła występowanie 44 gatunków drzew i krzewów. Najliczniej reprezentowane są rodzime gatunki: wiąz górski (170 szt.), lipa drobnolistna (143 szt), lipa szerokolistna (140 szt.), klon jawor (137 szt.) i jesion wyniosły (125 szt.) oraz głóg jednoszyjkowy, bez koralowy i bez czarny. Rosną tu także pojedyncze egzemplarze gatunków obcych, tj.: dąb czerwony, robinia biała oraz kasztanowiec biały. Wiele drzew osiągnęło wiek ponad 200 lat. Cezary Pacyniak, autor książki pt. „Najstarsze drzewa w Polsce. Przewodnik” pisze, że w parku w Porębie Wielkiej „…rosną najokazalsze wiązy w Polsce. Po najstarszym drzewie, które osiągnęło 327 lat pozostał fragment do wys. 9 m” . Tak było w 1992 roku, a dzisiaj po wielu starych drzewach pozostały jedynie resztki pni.
   W parku górnym, na niewielkiej powierzchni, zachował się grąd, tj. żyzny las lipowo-grabowy, dawniej powszechny w pasie wysokości od 500 – 650 m n.p.m. Ten mały fragment lasu daje wyobrażenie o naturalnej puszczy: w gąszczu krzewów i młodych drzew stoją wiekowe lipy, wiązy i jawory, pomiędzy którymi leżą rozkładające się pnie, porośnięte mchem i grzybami. Ta część parku pięknie wygląda wczesną wiosną, kiedy zakwitają rośliny runa, m.in.: zawilec gajowy, ziarnopłon wiosenny, pierwiosnka wyniosła i złoć żółta, miodunka ćma i żywokost bulwiasty.
   Wielogatunkowy i wielowarstwowy drzewostan parku dworskiego to dokonałe środowisko dla różnych gatunków ptaków. Obserwacje potwierdziły występowanie ponad 60 gatunków i lista ciągle się wzbogaca. Wiele z nich tu gniazduje i wyprowadza lęgi. Liczne dziuple zasiedlają cztery gatunki sikor: uboga, bogatka, modra, czarnogłówka, a także kowalik i szpak. Od wielu lat żyje tu puszczyk zwyczajny. Można go obserwować w parku górnym, gdzie często przesiaduje w dużej dziupli w pniu starej lipy. Stałymi mieszkańcami są drozdy: kos, kwiczoł, śpiewak i paszkot. Do gatunków lęgowych zaliczają się także dzięcioły: duży, zielony, dzięciołek i krętogłów. Wielkorotnie obserwowane były kolejne gatunki z tej rodziny: dzięcioł średni i zielonosiwy, choć ich lęgów nie stwierdzono. Wsród krzewów zobaczyć można kapturkę, pokrzywnicę, strzyżyka, czy rudzika.
W pobliżu budynku Dyrekcji GPN gnieździ się pliszka siwa i kopciuszek, a przy oficynie dworskiej – kawka.
Corocznie w okresie zimowym karmnik przy siedzibie Parku odwiedza ok. 20 gatunków ptaków, wiele z nich tj. grubodzioby, dzwońce, czyże, pojawiają się licznymi gromadami. Pod koniec listopada przylatują jemiołuszki. Łatwo je obserwować podczas żerowania na owocach jarzębiny, głogu, tarniny czy kaliny.
Po odtworzeniu stawów dworskich lista ptaków wzbogaciła się o gatunki związane ze środowiskiem wodnym. Pierwsza pojawiła się kaczka krzyżówka, która na niewielkiej wysepce zakłada gniazdo. Cennym gatunkiem jest nurogęś, ptak gniazdujacy w dużych dziuplach, a w wodzie szukający pożywienia. Od pierwszych dni marca, każdego ranka 2-3 pary krażą nad parkiem. Przy stawach obserwowano także czaplę siwą.
Na sąsiadujących z parkiem polach, pastwiskach, łąkach i w zadrzewieniach śródpolnych żyją m.in. trznadel, cierniówka i bażant.
W parku dworskim występują także ptaki chronione w systemie NATURA 2000, zapisane w załączniku I Dyrektywy Ptasiej. Są to:
gąsiorek – często obserwowany na łące powyżej parku górnego,
derkacz, którego charakterystyczny głos w majowe i czerwcowe wieczory słychać nad łąkami
otaczającymi park,
dzięcioł zielonosiwy – obserwowany i słyszany w okresie zimowym 2011 i 2012,
muchołówka białoszyja – od 2010 roku obserwowana w okresie lęgowym.  
Więcej informacji znaleźć można w artykule Pawła Armatysa pt. „Ptasi lokatorzy parku podworskiego w Porębie Wielkiej”, opublikowanego w kwartalniku GPN „Salamandra” nr 9/2003 rok.  
Bieżące wiadomości nt. ptaków podawane są na stronie internetowej w zakładce „Wieści ze świata przyrody”.
   W latach 90.tych XX wieku na terenie parku dworskiego wykonano badania lichenologiczne. W różnych siedliskach tj. wiekowy drzewostan, piaskowcowe mury obiektów architektonicznych oraz stary sad owocowy stwierdzono występowanie 73 gatunków porostów, w tym:
- 2 rzadkie w skali kraju: Bacidina egenula, Sarcosagium campestre,
- 4 gatunki wymierające: Flavoparmelia caperata, Parmelina tiliacea, Punctelia subrudecta, Physconia perisidiosa,
- 12 gatunków zagrożonych wymarciem m.in.: Acrocordia gemmata, Bacidia rubella, Chaenotheca furfuracea, Melanelia subargentifera, Physciella chloantha, Xanthoria candelaria, Xanthoria fallax.
Wyniki badań zostały opublikowane w artykule Pawła Czarnoty: „Porosty zabytkowego parku dworskigo w Porębie Wielkiej w Gorcach”. (w:) Fragmenta floristica et geobotanica ser. Polonica ann 1/1994 Kraków, str. 91 – 95.
   Park jest także miejscem życia kilku gatunków gadów. Na nasłonecznionych łąkach obserwuje się żmiję zygzakowatą, jaszczurkę żyworodną i padalca. W stawach żeruje zaskroniec.
   W roku 2010 monitoring przyrodniczy płazów realizowany w ramach programu pt. „Czynna ochrona gatunków fauny związanych z małymi zbiornikami w Gorczańskim Parku Narodowym i jego najbliższym otoczeniu” potwierdził występowanie w stawach dworskich w okresie lęgowym żaby trawnej i ropuchy szarej. Odnotowano również dorosłe osobniki największej z traszek występujących w Polsce - traszki grzebieniastej, gatunku z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej obszaru chronionego NATURA 2000 oraz traszki zwyczajnej.  
   Dużą wartością przyrodniczą charakteryzują się zbiorowiska nieleśne w parku dworskim. Bogata w gatunki roślin łąka rajgrasowa, zachowana w doskonałym stanie dzięki tradycyjnemu użytkowaniu (nawożenie, koszenie) zajmuje duży obszar powyżej alei głównej. To na niej w marcu masowo zakwita szafran spiski (krokus). Wczesnym latem w runi łąki wyróżniają się liczne gatunki traw, m.in. Rajgras wyniosły i kupkówka pospolita oraz kolorowo kwitnące: bodziszek łąkowy, przytulia pospolita, kupkówka pospolita, jaskier ostry, złocień właściwy, firletka poszarpana i dzwonek rozpierzchły. Na obrzeżach łąki występuje mieczyk dachówkowaty.
Łąka rajgrasowa podlega ochronie siedliskowej na obszarach NATURA 2000.



 

Positive-Power
KSIĘGA GOŚCI | DODAJ DO ULUBIONYCH | POLEĆ ZNAJOMEMU | MAPA STRONY
BIP
Wersja polska
Wersja niemiecka
Wersja angielska