Walory przyrodnicze obszarów Natura 2000 w Gorcach.
Na obszarze Gorców i przylegającej części Beskidu Wyspowego leżą dwa obszary Natura 2000:
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Gorce” (PLB 120001)
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Gorczańska” (PLH 120018).
Obszar Specjalnej Ochrony Ptaków „Gorce” (PLB120001) o powierzchni
Tab. 1. Lista gatunków ptaków z I Załącznika Dyrektywy Ptasiej w OSOP „Gorce” PLB120001.
Nazwa polska gatunku |
Nazwa łacińska gatunku |
Powierzchnia siedlisk dla gatunku (ha) |
Liczebność populacji (par lęgowych) |
Trzmielojad |
Pernis apivorus |
6800 |
3-5 |
Orzeł przedni |
Aquila chrysaetos |
6800 |
1 |
Orlik krzykliwy |
Aquila pomarina |
6800 |
1-2 |
Jarząbek |
Bonasia bonasia |
6800 |
50-100 |
Głuszec |
Tetrao urogallus |
1500 |
15-25 osobników |
Puchacz |
Bubo bubo |
3800 |
2-3 |
Sóweczka |
Glaucidium passerinum |
5000 |
20-30 |
Puszczyk uralski |
Strix uralensis |
4350 |
15-20 |
Włochatka |
Aegolius funereus |
2500 |
10-20 |
Dzięcioł zielonosiwy |
Picus canus |
500 |
1-2 |
Dzięcioł czarny |
Dryocopus martius |
6100 |
15-20 |
Dzięcioł białogrzbiety |
Dendrocopus leucotos |
4200 |
10-20 |
Dzięcioł trójpalczasty |
Picoides tridactylus |
5350 |
20-30 |
Muchołówka mała |
Ficedula parva |
3200 |
50-100 |
Muchołówka białoszyja |
Ficedula albicollis |
3200 |
2-4 |
Derkacz |
Crex crex |
50 |
do 5 osobników |
Gąsiorek |
Lanius collurio |
300-400 |
5-10 |
Bocian czarny |
Ciconia nigra |
1000 |
1-2 |
Specjalny Obszar Ochrony Siedlisk „Ostoja Gorczańska” (PLH 120018) został zatwierdzony przez Komisję Europejską 25 stycznia 2008 roku. Zajmuje obszar
Centralną część obszaru stanowi Gorczański Park Narodowy, na którego terenie chronione są duże obszary buczyn. Pod względem zajmowanej powierzchni i stopnia zachowania siedliska należą do najcenniejszych w polskiej części Karpat. Są miejscem gnieżdżenia się następujących gatunków ptaków: puchacz, jarząbek, muchołówka mała i białoszyja. Pod względem liczby gatunków ptaków ujętych w Dyrektywie Ptasiej najcenniejsze obszary stanowią świerczyny górnoreglowe oraz strefa przejściowa pomiędzy reglem dolnym i górnym. Tu występują następujące gatunki: głuszec, jarząbek, dzięcioły: trójpalczasty, białogrzbiety, czarny, sóweczka, włochatka, puszczyk uralski, orzeł przedni.
Cennym obszarem ostoi, a zagrożonym presją różnych form turystyki jest kopuła szczytowa Turbacza. Z racji swej wysokości n.p.m., bory świerkowe sięgają tu niemal górnej granicy lasu. Badania wykazały strukturalne cechy drzewostanu położonego przy górnej granicy lasu (tworzenie biogrup). Oprócz borów świerkowych znajduje się tam kilka płatów torfowisk wysokich i przejściowych. Jedno z nich, zakwalifikowane do siedlisk torfowisk wysokich z roślinnością torfotwórczą (kod 7110) usytuowane jest w borze górnoreglowym w najwyższych partiach kopuły szczytowej. Drugie, usytuowane poniżej schroniska, na skraju polany Wolnica, było od dziesięcioleci poddawane antropopresji (sąsiedztwo pola biwakowego). Mimo to zachowały się jeszcze fragmenty żywego torfowiska. Jest zatem jeszcze szansa na uratowanie fragmentu tego cennego siedliska.
Oprócz tego kopuła szczytowa jest ważnym miejscem występowania głuszca. Dane historyczne oraz obserwacje z ostatnich lat potwierdzają występowanie tokowisk w tym rejonie.
Na Hali Turbacz, położonej po północnej stronie Turbacza istniało kilkadziesiąt lat temu jedyne w Karpatach stanowisko paproci – podejźrzona lancetowatego Botrychium lanceolatum. Obecnie nie zostało potwierdzone występowanie tego gatunku.
Gorce w przeszłości (przez kilkaset lat) były jednym z ważniejszych ośrodków pasterstwa w Karpatach Zachodnich. Dzięki ekstensywnej gospodarce łąkowej wykształciły się bardzo cenne siedliska, przede wszystkim w postaci górskich łąk mietlicowych i konietlicowych (6520) i muraw bliźniczkowych (6230). Mimo trwającego regresu pasterstwa, w Gorcach zachowała się jeszcze spora część tych cennych siedlisk. Szczególnie bogaty pod tym względem jest obszar doliny Ochotnicy. Jednak z powodu niskiej opłacalności gospodarki łąkarskiej, siedliska te należą do najbardziej zagrożonych w kolejnych dziesięcioleciach.
Cały obszar jest siedliskiem dużych drapieżnych ssaków – wilka i rysia. Występowanie tych drapieżników gwarantuje wysoki stopień zalesienia obszaru oraz stan jeleniowatych – jelenia i sarny.
Ostoja Gorczańska stanowi również ważny obszar węzłowy dla połączeń karpackich korytarzy migracyjnych. Na obszarze Ostoi krzyżują się ponadregionalne i transgraniczne trasy migracji południkowej i równoleżnikowej. Obszar ważny jest dla zachowania spójności sieci Natura 2000 poprzez łączność z następującymi obszarami: „Ostoja Popradzka” PLH 110019, „Tatry” PLC 120001, „Torfowiska Orawsko-Nowotarskie” PLH 120016, PLB 120007, „Babia Góra PLH 120001, „Na Policy PLH
Tab. 2 Lista siedlisk przyrodniczych (nieleśnych) w SOOS „Ostoja Gorczańska” PLH120018.
Kod siedliska |
Nazwa siedliska |
Powierzchnia (ha) |
Liczba płatów |
Średnia wielkość płatu (ha) |
3220 |
Pionierska roślinność na kamieńcach górskich potoków |
0,15 |
2 |
0,075 |
*6230 |
Bogate florystycznie górskie i niżowe murawy bliźniczkowe (Nardion – płaty bogate florystycznie) |
215,1440 |
296 |
0,7268 |
6430 |
Ziołorośla górskie (Adenostylion alliariae) i ziołorośla nadrzeczne (Convolvuletalia sepium) |
63,1119 |
241 |
0,2619 |
6510 |
Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie (Arrhenatherion elatioris) |
9,9914 |
33 |
0,3028 |
6520 |
Górskie łąki mietlicowe i konietlicowe użytkowane ekstensywnie (Polygono-Trisetion) |
565,6031 |
515 |
1,0983 |
*7110 |
Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe) |
0,0672 |
2 |
0,0336 |
7120 |
Torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji |
0,0296 |
1 |
0,0296 |
7140 |
Torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio–Caricetea nigrae) |
0,8840 |
7 |
0,1263 |
*7220 |
Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati |
0,0083 |
2 |
0,0042 |
7230 |
Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk |
17,4025 |
210 |
0,0829 |
8220 |
Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacetalia vandellii |
0,2063 |
11 |
0,0188 |
8310 |
Jaskinie nieudostępnione do zwiedzania |
0,0000 |
3 |
0,0000 |
SUMA |
872,59 |
1323 |
0,66 |
Tab. 3. Lista siedlisk przyrodniczych (leśnych) w SOOS „Ostoja Gorczańska” PLH120018.
Kod siedliska |
Nazwa siedliska (typ siedliska) |
Nazwa zbiorowiska (podtyp siedliska) |
Pow. (ha) |
Pow. (ha) |
Liczba płatów |
Liczba płatów |
Średnia wielkość płatu (ha) |
Kwaśne buczyny |
kwaśna buczyna górska (9110-2) |
62,92 |
296,61 |
38 |
55 |
1,66 |
|
żyzna jedlina karpacka (9110-3) |
233,70 |
17 |
13,73 |
||||
9130 |
Żyzne buczyny |
żyzna buczyna karpacka (9130-3) |
8240,08 |
8240,08 |
60 |
60 |
137,33 |
9410 |
Górskie bory świerkowe |
acydofilny bór górnoreglowy (9410-1) |
1523,26 |
6449,32 |
28 |
207 |
54,42 |
dolnoreglowy bór mieszany (9410-3) |
4925,70 |
179 |
27,52 |
||||
91D0 |
Bory i lasy bagienne |
podmokła świerczyna górska (91D0-4) |
1,1 |
1,1 |
1 |
1 |
1,1 |
91E0 |
Łęgi wierzbowe, topolowe i jesionowe |
nadrzeczna olszyna górska (91E0-6) |
10,22 |
15,07 |
16 |
28 |
0,64 |
bagienna olszyna górska (91E0-7) |
4,85 |
12 |
0,40 |
||||
SUMA |
16032,25 |
351 |
351 |
|
Nazwa polska gatunku |
Nazwa łacińska gatunku |
Powierzchnia siedlisk gatunku (ha) |
Liczebność populacji (szt.) |
Bezlist okrywowy |
Buxbaumia viridis |
20 |
98 |
Tab. 5 Lista gatunków zwierząt z II Załącznika Dyrektywy Siedliskowej w SOOS „Ostoja Gorczańska” PLH120018.
Nazwa polska gatunku |
Nazwa łacińska gatunku |
Powierzchnia siedlisk gatunku (ha) |
Liczebność populacji (osobniki) |
Biegacz urozmaicony |
Carabus variolosus |
10 |
> 20 000 |
Zalotka większa |
Leucorrhinia pectoralis |
brak danych |
brak danych |
Poczwarówka zwężona |
Vertigo angustior |
ok. 0,04 |
800-1200 |
Kumak górski |
Bombina variegata |
2 |
5000-15000 |
Traszka grzebieniasta |
Triturus cristatus |
0,05 |
20-50 |
Traszka karpacka |
Triturus montadoni |
2 |
5000-15000 |
Niedźwiedź brunatny |
Ursus arctos |
16 000 |
1-2 |
Wilk |
Canis lupus |
16 000 |
2-8 |
Ryś |
Lynx lynx |
16 000 |
4-8 |
Wydra |
Lutra lutra |
3000 |
10-20 |
Nocek duży |
Myotis myotis |
brak danych |
brak danych |
Podkowiec mały |
Rhinolophus hipposideros |
brak danych |
brak danych |
Opracował J. Loch wg . „Strategia zarządzania dla obszaru Natura 2000 Ostoja Gorczańska” (http://www.iop.krakow.pl/karpaty).